|
Οι "Πρώτες μεταφυσικές αρχές της φυσικής επιστήμης" είναι ένα από τα μείζονα έργα της κριτικής φιλοσοφίας, τόσο από γνωσιοθεωρητική όσο και από επιστημολογική άποψη, και αναμφίβολα το σπουδαιότερο έργο της καντιανής φιλοσοφίας της φύσης (και ουσιώδες μέρος της "Μεταφυσικής της φύσης", η οποία δεν δημοσιεύθηκε ποτέ ως αυτοτελές έργο). Η παρούσα πραγματεία συνίσταται στη συστηματική σύζευξη της φυσικής επιστήμης με τη Μεταφυσική, δηλαδή πραγματεύεται τη φυσική επιστήμη ως "εφαρμοσμένη Μεταφυσική", θεμελιώνοντας τη Φυσική ως ορθολογική επιστήμη. Οι "Πρώτες αρχές" ολοκληρώνονται την περίοδο που ο Καντ επεξεργάζεται τη δεύτερη έκδοση της "Κριτικής του καθαρού Λόγου", στις αλλαγές της οποίας αποτυπώνεται η αμοιβαία σχέση ανάμεσα στα δύο έργα. Η διάρθρωσή τους ακολουθεί λοιπόν την αρχιτεκτονική της πρώτης "Κριτικής": η ορθολογική σύνδεση των φυσικών γνώσεων σε ένα οργανωμένο όλον έχει επομένως ως γενική αρχή τον πίνακα των καθαρών εννοιών της νόησης και των λογικών λειτουργιών της κρίσης. Ως "ειδική Μεταφυσική", οι "Πρώτες αρχές" αποτελούν τη διεπαφή μεταξύ της γενικής Μεταφυσικής (δηλαδή του υπερβατολογικού μέρους της Μεταφυσικής της φύσης που εκτέθηκε στην Κριτική του καθαρού Λόγου) και της φυσικής επιστήμης, επιτελώντας μια ιδιαίτερη ενοποιητική λειτουργία στο σύστημα της κριτικής φιλοσοφίας. Η θεωρία της σχετικότητας της κίνησης, η κριτική της ατομοκρατίας, η υπόθεση της συνέχειας της ύλης, η θεωρία των πρωταρχικών ελκτικών και απωστικών δυνάμεων, οι έννοιες της πρωταρχικής ύλης και του απόλυτου χώρου, η απόρριψη του απόλυτου κενού και της απόλυτης πυκνότητας, απαρτίζουν, μεταξύ άλλων, το εννοιολογικό πλαίσιο αυτής της "ιδιαίτερης Μεταφυσικής της σωματικής φύσης" με την οποία επιχειρείται η μετάβαση από τη Μεταφυσική στη φυσική επιστήμη.
