Ημερολόγιο 1973-1983 π. Αλεξάνδρου Σμέμαν

Πηγή της ψευδούς θρησκείας είναι η ανικανότητα να χαρείς, ή μάλλον η άρνηση της χαράς, ενώ η χαρά είναι απόλυτα ουσιώδης επειδή, δίχως αμφιβολία, αποτελεί καρπό της παρουσίας του Θεού. Δεν μπορεί κάποιος να γνωρίζει ότι υπάρχει Θεός και να μη χαίρεται. Μόνο σε σχέση με τη χαρά, ο φόβος του Θεού και η ταπείνωση είναι σωστά, γνήσια και καρποφόρα. Έξω από τη χαρά, όλα γίνονται δαιμονικά, μια βαθύτερη διαστροφή κάθε θρησκευτικής εμπειρίας. Μια θρησκεία φόβου. Θρησκεία της ψευτοταπείνωσης. Θρησκεία της ενοχής: τα πάντα είναι πειρασμοί και παγίδες -όντως πολύ δυνατοί, όχι μόνο στον κόσμο, αλλά και μέσα στην Εκκλησία. Οι "θρησκευόμενοι" άνθρωποι, κατά κάποιο τρόπο, βλέπουν τη χαρά με υποψία. Σκέφτομαι πως ο Θεός θα συγχωρήσει τα πάντα εκτός από την έλλειψη χαράς. Το ότι ξεχνάμε πώς ο Θεός δημιούργησε και έσωσε τον κόσμο. Η χαρά δεν είναι ένα από τα "συστατικά" του Χριστιανισμού, είναι όμως ο τόνος του Χριστιανισμού που διαπερνά τα πάντα - πίστη και όραμα. Όπου δεν υπάρχει χαρά, ο Χριστιανισμός γίνεται φόβος και συνεπώς βασανιστήριο. Γνωρίζουμε σχετικά με την κατάσταση πτώσεως όπου βρίσκεται ο κόσμος μας, μόνο επειδή γνωρίζουμε την υπέροχη δημιουργία του και τη σωτηρία του από τον Χριστό. Η γνώση του πεπτωκότος κόσμου δεν μπορεί να σκοτώνει τη χαρά, η οποία πάντοτε εκρέει σ αυτόν τον κόσμο, συνεχώς ως μία "χαρμολύπη".